Unia Europejska zaostrza przepisy w transporcie drogowym

Zmęczeni kierowcy to zmora europejskich dróg. Przekroczenie dziennego czasu jazdy o połowę lub tygodniowego o ćwierć to jedne z najczęstszych, a zarazem najgroźniejszych wykroczeń w transporcie drogowym, które wielokrotnie kończyły się tragicznymi wypadkami. Unijni ustawodawcy postanowili ukrócić tę niebezpieczną praktykę, zaostrzając przepisy dotyczące czasu pracy kierowców. Nowelizacja obejmuje jednak znacznie szerszy zakres – jakie jeszcze zmiany czekają branżę transportową już za pół roku?

Opublikowana Dyrektywa Komisji (UE) 2024/846 nowelizuje tabelę naruszeń w transporcie drogowym zawartą w dyrektywie 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Unijni ustawodawcy wprowadzili istotne zmiany w przepisach dotyczących transportu drogowego, które zaczną obowiązywać od 14 lutego 2025 roku. Nowelizacja ta ma na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach, ujednolicenie przepisów w krajach członkowskich oraz dostosowanie ich do dynamicznie zmieniających się warunków branży.

– Jedną ze zmian w klasyfikacji naruszeń jest dodanie jako bardzo poważnego naruszenia odbieranie tygodniowego odpoczynku w pojeździe. Do tej samej kategorii naruszeń zaklasyfikowano brak organizacji powrotu kierowców do domu lub bazy przewoźnika w kraju siedziby. Z kolei za poważne naruszenie uznano brak pokrycia kosztów zakwaterowania kierowców poza pojazdem – wyjaśnia Mateusz Włoch, ekspert ds. rozwoju i szkoleń, Inelo z Grupy Eurowag.

Najważniejsze zmiany:

• Przekroczenia czasu jazdy: Przekroczenie dziennego czasu jazdy o 50% (czyli ponad 13,5 godziny) lub tygodniowego o 25% (czyli ponad 67,5 godziny) jest uznawane za jedno z najpoważniejszych naruszeń. Takie wykroczenia mogą prowadzić do zmęczenia kierowcy, co zwiększa ryzyko wypadków. Nowelizacja kładzie nacisk na przestrzeganie czasu pracy kierowców, aby zapewnić im odpowiedni odpoczynek i zminimalizować ryzyko związane z przepracowaniem.
• Odpoczynek tygodniowy w pojeździe: Dodano jako bardzo poważne naruszenie odbieranie tygodniowego odpoczynku (co najmniej 45 godzin) w pojeździe. Ma to na celu zapewnienie kierowcom odpowiednich warunków do regeneracji sił, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa na drodze.
• Koszty zakwaterowania kierowców: Brak pokrycia kosztów zakwaterowania kierowców poza pojazdem (np. w hotelach) będzie uznawany za poważne naruszenie. To rozwiązanie ma na celu poprawę warunków pracy kierowców i zapobieganie sytuacjom, w których są oni zmuszeni do spania w kabinie pojazdu.
• Tachografy: Zaostrzono przepisy związane z tachografami, czyli urządzeniami rejestrującymi czas pracy kierowców. Brak wpisu przekroczenia granicy lub kraju rozpoczęcia i zakończenia pracy będzie traktowany jako poważne naruszenie. Dodatkowo, wprowadzono obowiązek okazywania zapisów z ostatnich 56 dni poprzedzających kontrolę, co ma ułatwić służbom kontrolę przestrzegania przepisów.
• System oceny ryzyka firm transportowych: Wprowadzono system oceny ryzyka firm transportowych, który ma na celu identyfikację przedsiębiorstw o podwyższonym ryzyku naruszeń. Firmy będą klasyfikowane na podstawie liczby punktów karnych, które otrzymują za naruszenia przepisów. Te z najwyższą liczbą punktów (ponad 200) będą podlegać częstszym kontrolom, co ma zmotywować przewoźników do przestrzegania przepisów.

– Według nowych przepisów katalog poważnych naruszeń tachografów został poszerzony o brak wpisu przekroczenia granicy i wpisu kraju rozpoczęcia i zakończenia pracy. Co ciekawe, obowiązujący obecnie w Polsce taryfikator kar klasyfikuje brak dopełnienia tego obowiązku jako bardzo poważne naruszenie. Wprowadzono także obowiązek okazywania zapisów z ostatnich 56 dni poprzedzających kontrolę. Przepis ten zacznie obowiązywać jednak dopiero po 31 grudnia 2024 r. – tłumaczy Mateusz Włoch.

Nowa kategoryzacja naruszeń zaliczana do ratingu firm transportowych

Każdy przewoźnik drogowy podlega pod tzw. rating firm transportowych. Służby kontrolne korzystają w tym celu ze złożonego wzoru, który pozwala określić ogólny stopień ryzyka przedsiębiorstwa, m.in. na podstawie tego, jak często i za jak istotne naruszenia ukarano przewoźnika na przestrzeni ostatnich dwóch lat. System klasyfikuje przewoźników na cztery kategorie, z których każda oznaczona jest innym kolorem:

• szary – przewoźnicy, wobec których nie przeprowadzano czynności kontrolnych,
• zielony – firmy, które podczas kontroli zgromadziły od 0 do 100 punktów. Przewoźnicy oznaczeni kolorem zielonym uznawani są za podmioty niskiego ryzyka,
• pomarańczowy – firmy transportowe, które otrzymały od 101 do 200 punktów, postrzegane są jako przewoźnicy średniego ryzyka,
• czerwony – przewoźnicy, którzy zgromadzili ponad 201 punktów, klasyfikowani są jako firmy wysokiego ryzyka.

– Dostęp do ratingu przewoźników mają uzyskać służby podczas kontroli drogowych w całej Europie za pośrednictwem systemu ERRU. Z kolei w Polsce system oceny ryzyka firm transportowych już działa. W pierwszej kolejności do przeprowadzania czynności kontrolnych w przedsiębiorstwie typowane są firmy o wysokim poziomie ryzyka. Dane dotyczące ratingu podmiotów do skontrolowania w pierwszej kolejności mogą być udostępniane nie tylko ITD, lecz także policji, straży granicznej, Krajowej Administracji Skarbowej oraz Inspekcji Pracy – zauważa Mateusz Włoch.

Klasyfikacja naruszeń w TSL:

Nowelizacja ujednoliciła klasyfikację naruszeń w transporcie drogowym, co ułatwi interpretację przepisów i porównywanie wyników kontroli między krajami członkowskimi. Według przepisów każde nielegalne działanie wykryte przez służby kontrolne zostaje sklasyfikowane do jednej z czterech następujących kategorii:

• NN: Najpoważniejsze naruszenia (90 punktów) – np. przekroczenie dziennego czasu jazdy o ponad 50%
• BPN: Bardzo poważne naruszenia (30 punktów) – np. odbieranie tygodniowego odpoczynku w pojeździe
• PN: Poważne naruszenia (10 punktów) – np. brak wpisu przekroczenia granicy w tachografie
• NMW: Naruszenia mniejszej wagi (1 punkt) – np. drobne uchybienia w dokumentacji

Konsekwencje naruszeń:

Naruszenia przepisów mogą prowadzić do nałożenia kar finansowych na przewoźników, a w skrajnych przypadkach nawet do utraty licencji. W przypadku najpoważniejszych naruszeń może zostać wszczęte postępowanie dotyczące oceny dobrej reputacji firmy, co może skutkować ograniczeniem działalności lub nawet jej całkowitym zakazem.

– Znowelizowane przepisy ujednoliciły informacje zawarte w tabelach naruszeń dołączanych do unijnych dyrektyw. Przed nowelizacją w obrocie prawnym występowała także tabela z rozporządzenia (UE) 2016/403, która zawierała odmienną klasyfikację naruszeń. Zestawienie to zostało przygotowane jedynie w celu obliczania częstotliwości występowania wykroczeń przez służby kontrolne, które na jej podstawie uruchamiały postępowania dotyczące weryfikacji dobrej reputacji przewoźnika. Dzięki ostatniej nowelizacji różnice w stopniowaniu naruszeń nie powinny już występować – komentuje Mateusz Włoch.

opr. CYPH, źródło: Inelo, fot. Inelo