PREZENTACJE: Jedyny w Polsce
Bielska firma „Szczęśniak Pojazdy Specjalne” opracowała i wyprodukowała dla Jednostki Ratowniczej Działu Ratownictwa Chemicznego Grupy Azoty ZAK w Kędzierzynie-Koźlu, wyjątkowy i jedyny tego typu w Polsce ciężki samochód gaśniczy śniegowo-proszkowy, zabudowany na wzmocnionym, trzyosiowym podwoziu Renault Trucks C 380 P6X2 E6 w układzie 6×2 z podnoszoną tylną osią wleczoną. Zastąpił on użytkowany przez kilkadziesiąt lat samochód śniegowy na podwoziu Jelcza 325 P.
Pojazd napędza sześciocylindrowy, rzędowy silnik wysokoprężny turbodoładowaniem DTI 11 o pojemności 10.837 cm3 o mocy 380 KM (285 kW) przy 1800 obr./min i maksymalnym momencie obrotowym 1800 Nm od 1000 do 1400 obr./min. Spełnia normę Euro 6D. Napęd przekazywany jest na środkową oś za pośrednictwem zautomatyzowanej, 12-biegowej (12+3) skrzyni Optidriver ATO 2612F z nadbiegiem, o rozpiętości przełożeń 11,73-0,79. Skrzynia biegów jest wyposażona w wymiennik ciepła (olej jako ciecz chłodząca). To skrzynia biegów typu XTREM, wzmocniona do bardzo trudnych warunków eksploatacji. Przełożenie pojedynczej przekładni głównej w moście napędowym P 13170 wynosi 4,11. Samochód wyposażony jest w blokadę mechanizmu różnicowego, a piasty kół w zwolnice.
Po prawej stronie za kabiną umieszczono składaną drabinkę umożliwiającą wejście na dach modułu sprzętowego. W skrytce upakowano m.in. agregat prądotwórczy wentylator oddymiający, dwa nadciśnieniowe aparaty powietrzne, zapasowe butle i wiele narzędzi ratowniczych.
Mocny typ
Przednie zawieszenie jest mechaniczne. Składa się ze wzmocnionych, 2-piórowych, stalowych resorów parabolicznych, stabilizatora i amortyzatorów. Nośność przedniej osi to 8000 kg. Natomiast tylne mają zawieszenie pneumatyczne. Dla osi napędowej składa się ono z dwóch, pojedynczych miechów, stabilizatora i amortyzatorów, a dla podnoszonej osi wleczonej z dwóch pojedynczych miechów, amortyzatorów, a także trzeciego miecha umieszczonego pośrodku do podnoszenia osi. Tylne zawieszenie ma automatyczne poziomowanie w zależności od obciążenia. Nośność osi napędowej to 11.500 kg, a podnoszonej osi wleczonej 7500 kg. Istnieje możliwość dociążenia osi napędowej o 30%, jeżeli prędkość jazdy wynosi poniżej 30 km/h. Na stalowych obręczach założone jest ogumienie całoroczne Goodyear o wzmocnionej konstrukcji i uniwersalnym zastosowaniu. Po prawej stronie pojazdu znajduje się stalowy zbiornik ON o pojemności 315 l, z podgrzewaczem filtra paliwa. Po lewej stronie, za kabiną, zamontowano zbiornik AdBlue (48 l).
Samochód śniegowo-proszkowy wyposażony został w adaptywny, bezobsługowy układ prostowniczy do ładowania akumulatorów z zewnętrznego źródła 230 V. Poza tym ma też zintegrowane złącze (gniazdo z wtyczką) prądu elektrycznego o napięciu ~230 V, automatycznie odłączające się w momencie uruchamiania pojazdu.
W skrytce po lewej stronie umieszczono agregat proszkowy włoskiej firmy Fierre ze zbiornikiem na proszek gaśniczy klasy ABC o pojemności 250 kg. Zakończony prądownicą wąż do jego podawania nawinięty jest na zwijadło szybkiego natarcia PAMET z napędem elektrycznym.
Dla kierowcy i dowódcy przewidziano miejsca w standardowej (krótkiej), dwudrzwiowej, dwuosobowej (1+1) kabinie Renault Trucks typu DAY CAB. Z przodu wyróżnia ją trzyczęściowy zderzak, z narożnikami stalowymi i siatkami zabezpieczającymi reflektory. Niezależne ogrzewanie powietrza zapewnia urządzenie o mocy 2 kW. Kierowca ma do dyspozycji czytelną deskę rozdzielczą z centralnie usytuowanym, kolorowym wyświetlaczem i dodatkowym, kolorowym monitorem o przekątnej 7 cali, na którym może być wyświetlany obraz z umieszczonej na tyle nadwozia kamery. Włącza się ona automatycznie po wrzuceniu wstecznego biegu lub można ją włączyć manualnie.
Korozja się nie ima…
Nadwozie pożarnicze wykonano w całości z materiałów w pełni odpornych na korozję. Składa się z dwóch modułów: sprzętowego i zbiornika na dwutlenek węgla. Pierwszy ma dwie skrytki sprzętowe (po jednej z każdej strony). Każda zamykana jest żaluzjami aluminiowymi z mechanicznymi układami ryglującymi. Skrytki wyposażono w oświetlenie LED włączane automatycznie po ich otwarciu (sygnalizacja w kabinie). Konstrukcja skrytek i znajdujących się w nich półek, tac, szuflad i mocowań zapewnia ergonomiczne rozmieszczenie i bezpieczne przewożenie sprzętu. Ich podłoga wyłożona jest anodowaną blachą aluminiową, z otworami umożliwiającymi odpływ wody z wnętrza. Między kabiną a zabudową wykonano osłonę maskującą. Po prawej stronie za kabiną umieszczono składaną drabinkę umożliwiającą wejście na dach modułu sprzętowego pokryty aluminiową blachą ryflowaną. Po bokach nadwozia, dla łatwego dostępu do przewożonego sprzętu, zamontowano odchylane podesty. Odchylanie i zamykanie ich wspomagane jest siłownikami gazowymi i sygnalizowane w kabinie.
Tuż za modułem sprzętowym, po obu stronach, znajdują się zwijadła linii szybkiego natarcia z 80-metrowymi wężami do podawania CO2 jako środka gaśniczego.
W skrytce po lewej stronie umieszczono agregat proszkowy włoskiej firmy Fierre ze zbiornikiem na proszek gaśniczy klasy ABC o pojemności 250 kg. Jego wyrzut następuje za pomocą azotu przewożonego w butli o pojemności 20 l i ciśnieniu 150 barów z reduktorem ciśnienia zmniejszającym je do 16 barów. Podawanie proszku gaśniczego następuje przez wąż o długości 40 m i średnicy 32 mm zakończony proszkową prądownicą pistoletową o wydajności 2 kg/s. Wąż nawinięty jest na zwijadło szybkiego natarcia PAMET typu ZN DN 32/40 z napędem elektrycznym. Po użyciu cała instalacja proszkowa przedmuchiwana jest azotem.
Pojazd wyposażono w agregat prądotwórczy FOGO FH 9000. Jest on napędzany spalinowym, czterosuwowym silnikiem Honda GX390 i ma moc 8,7 kVA (400 V) (trójfazowy) i 6,2 kVA (230 V) (jednofazowy). Agregat ma zbiornik paliwa o pojemności 45 l. Służy do uruchomienia agregatu chłodniczego (klimatyzatora). W tej samej skrytce znajduje się wentylator oddymiający Leader MH 260 o wydajności 50.500 m3/h, dwa nadciśnieniowe aparaty powietrzne Draeger z czterema zapasowymi butlami kompozytowymi, nożyce do cięcia drutu, uniwersalne, wielofunkcyjne narzędzie ratownicze typu Hooligan z rakiem do cięcia o długości min. 900 mm, łom, topór, pachołki ostrzegawcze i dwa ubrania żaroodporne.
Cała armatura do napełniania zbiornika dwutlenkiem węgla znajduje się na tyle pojazdu i wykonana jest z nierdzewnych materiałów.
Gaz do gaszenia
Za modułem ze skrytkami, na ramie pomocniczej, zamontowano zbiornik do przewozu ciekłego CO2 wraz z oprzyrządowaniem. Dwutlenek węgla to jeden z gazów gaśniczych, który stosowany jest do gaszenia wybranych grup pożarów na terenie zakładów chemicznych. W skład tej części pojazdu wchodzi układ rur wyposażony w zawory bezpieczeństwa i nasadę do zewnętrznego napełniania zbiornika, układ klimatyzacji wykorzystywany do obniżenia ciśnienia w zbiorniku w przypadku nadmiernego wzrostu temperatury, układ ogrzewania służący do zwiększenia ciśnienia w zbiorniku w przypadku nadmiernego obniżenia temperatury przewożonego ciekłego CO2, a także system kontrolno-pomiarowego.
Zbiornik MCS-4000, jest zbiornikiem kriogenicznym z izolacją próżniową wyprodukowanym i dostarczonym przez firmę Auguste Cryogenics Slovakia. Służy do magazynowania niskotemperaturowych, skroplonych gazów zgodnie z normą EN 13530-2 i dyrektywą 2010/35/EU, na podstawie ADR 2019 (RID 2019). Napełnianie CO2 odbywa się w stanie ciekłym, a także w gazowym (przez wbudowany parownik – pozwalający na podniesienie ciśnienia wewnątrz zbiornika). MCS-4000 ma tzw. konstrukcję dwuścienną. Składa się z wewnętrznego zbiornika o objętości nominalnej 4260 dm3 wykonanego ze stali nierdzewnej. Umocowany jest on centralnie w zewnętrznym zbiorniku, którego objętość nominalna wynosi 4580 dm3. Do jego konstrukcji zastosowano stal węglową. Przestrzeń między zbiornikami wypełniona jest izolacją perlitową. W przestrzeni tej wytworzono próżnię. Zbiornik został wyposażony w płytkę bezpieczeństwa, która uszczelnia przestrzeń próżniową. Stanowi ona jednocześnie urządzenie zabezpieczające zbiornik zewnętrzny na wypadek utraty szczelności zbiornika wewnętrznego i powstania nadciśnienia w przestrzeni międzyzbiornikowej. W takiej sytuacji płyta uszczelniająca samoczynnie odpada i przestrzeń ta staje się bezciśnieniowa. Zewnętrzny zbiornik ze stali węglowej zabezpieczony jest przed korozją powłoką wielowarstwową: podstawowej cynkowej (50 µm-60 µm) oraz podkładu i powłoki nawierzchniowej na bazie poliuretanów o grubości (60 µm-70 µm). Wewnętrzna powierzchnia jest dostatecznie chroniona próżnią. Zbiornik wewnętrzny jest chroniony przed nadmiernym ciśnieniem za pomocą głównych zaworów bezpieczeństwa. Maksymalna wartość ciśnienia roboczego przewożonego w zbiorniku ciekłego dwutlenku węgla, wynosi 22 bary i jest regulowana za pomocą głównych zaworów bezpieczeństwa.
Umocowany na ramie pośredniej zbiornik kriogeniczny z izolacją próżniową można napełniać zarówno gazem w stanie ciekłym, jak i lotnym. Z tyłu pojazdu zamontowano hak holowniczy ze złączami elektrycznymi i pneumatycznymi, a na górnej ramie nadwozia zainstalowano oświetlenie diodowe pola pracy.
Napełnianie zbiornika następuje poprzez nasadę DN 40. Dwa zawory do napełniania umieszczone zostały z tyłu. W zależności od postaci tankowanego środka (ciekła albo gazowa) otwieramy je w odpowiedniej sekwencji. Napełnianie należy prowadzić do wartości 95% pojemności nominalnej (4533 dm3 skroplonego CO2).
Stopień napełnienia można sprawdzić wskaźnikiem różnicy ciśnień. Za pomocą zamontowanej parownicy atmosferycznej lub podgrzewacza elektrycznego, można przyspieszyć zwiększanie ilości fazy gazowej i ciśnienia zmagazynowanego dwutlenku węgla. Wybór użytego podgrzewacza zależy od warunków atmosferycznych i obciążenia agregatu.
Sam grzeje, sam chłodzi
Dla poprawy ekonomiki użytkowania, zbiornik jest wyposażony w system odzyskiwania cieczy z fazy gazowej. Współpracuje on z zamontowanym agregatem chłodniczym (klimatyzator). Do uruchomienia klimatyzatora można wykorzystać zabudowany na samochodzie agregat prądotwórczy. Na czas dłuższego postoju pojazdu, agregat chłodniczy należy podłączyć do zewnętrznego gniazda z napięciem 380 V 16 A.
W sytuacji wzrostu ciśnienia znajdującego się w zbiorniku skroplonego CO2, spowodowanego jego naturalnym ogrzaniem, uruchomiony zostaje agregat chłodniczy, który za pomocą spirali chłodzącej obniża temperaturę jego par w zbiorniku, co prowadzi do ich skroplenia i obniżenia ciśnienia. Ciśnienie w zbiorniku nie powinno nigdy spaść poniżej 8 barów podczas całego okresu użytkowania, aby zapobiec tworzeniu się „suchego lodu” CO2.
W celu opróżniania zbiornika pod ciśnieniem statycznym, konieczne jest wytworzenie i utrzymanie wartości ciśnienia, wystarczającej do wytłoczenia skroplonego gazu. Ciśnienie statyczne gazu nad lustrem cieczy ma wartość prężności par w określonej temperaturze. Jeżeli konieczne jest zwiększenie ciśnienia, dla zwiększenia szybkości wytłaczania cieczy lub gazu, należy uruchomić parownicę atmosferyczną lub elektryczną. Regulator wzrostu ciśnienia można ustawić wyłącznie na ciśnienie, które jest niższe, niż na zaworach bezpieczeństwa (22 bary).
Z każdej strony pojazdu, za modułem sprzętowym, umieszczono zwijadło z napędem elektrycznym szybkiego natarcia PAMET typ ZS DN 25/80 mb. Na każdy z bębnów zwijadła został nawinięty 80-metrowy wąż DN 25. Za ich pośrednictwem przez prądownice pistoletowe, dwutlenek węgla podawany jest na źródło pożaru, jako środek gaśniczy.
Paweł Frątczak
Fot. Szczęśniak Pojazdy Specjalne
