PREZENTACJE: Gasili grecki ogień… Samochody ratowniczo-gaśnicze zbudowane na bazie pojazdów IVECO
Niespotykane upały, jakie nawiedziły na początku sierpnia południową Europę, w tym Grecję, były przyczyną gigantycznych pożarów lasów. Najtrudniejsza sytuacja była na wyspie Eubea (Evia) i na Półwyspie Peloponez. Pożary te były efektem jednej z najgorętszych fali upałów w Grecji od lat 80. poprzedniego stulecia. Na prośbę rządu greckiego od 12 sierpnia grupa 143 polskich strażaków przez prawie miesiąc wspierała greckich kolegów w gaszeniu pożarów. Do Grecji zabrali też własny sprzęt, w tym m.in. samochody ratowniczo-gaśnicze zbudowane na bazie pojazdów IVECO.
Brak opadów, ekstremalnie wysoka temperatura, niska wilgotność, lasy głównie iglaste (jodła, sosna, świerk) łączące się w wielu miejscach z gajami oliwnymi, brak właściwej gospodarki leśnej i monitoringu obszarów leśnych, a także ukształtowanie terenu spowodowało tak dynamiczny rozwój powstałych tam pożarów lasów. Według danych Europejskiego Systemu Informacji o Pożarach Lasów (EFFIS), tylko w ostatnim okresie w Grecji spłonęło ponad 110 tys. hektarów lasów. Jest to pięciokrotnie więcej niż średnia odnotowana w tym kraju w latach 2008-2020 (średnio 21 tys. ha). EFFIS tylko w 2021 roku, odnotował w Grecji 58 dużych pożarów lasów. (Więcej informacji – patrz ramka na następnej stronie).
Terenowy załogowiec
Jednymi z niewielu pojazdów, które doskonale radziły sobie w ekstremalnie trudnych terenowo greckich warunkach były trzy średnie samochody ratowniczo-gaśnicze wyprodukowane przez SZCZĘŚNIAK Pojazdy Specjalne. Pod ich zabudowę wykorzystano 2-osiowe podwozia IVECO ML150E32WS EuroCargo 4×4. To podwozie doceniane przez strażaków w wielu krajach Europy, w tym Grecji. Napędzane jest wysokoprężnym silnikiem z turbodoładowaniem osiągającym maksymalną moc 320 KM (235 kW). Za jej przekazywanie odpowiada zsynchronizowana, sześciobiegowa skrzynia biegów (6+1). Zawieszenie mechaniczne obu osi składa się ze wzmocnionych parabolicznych resorów piórowych, amortyzatorów teleskopowych i stabilizatora. Auto ma blokady mechanizmów różnicowych obu osi oraz blokadę między mostową.
Samochody te mają bezpieczną, ergonomiczną, klimatyzowaną, jednomodułową, czterodrzwiową, sześcioosobową kabinę załogową w układzie (1+1+4). Umieszczony jest w niej czytelny, czterocalowy panel kontrolny informujący kierowcę o poziomie płynów w zbiornikach środków gaśniczych (woda, środek pianotwórczy), otwarciu skrytek lub podestów, czy też wysuniętym maszcie oświetleniowym. Ponadto umożliwia on sterowanie oświetleniem pola pracy, zaworem głównym pojazdu i czterema zraszaczami umieszczonymi z przodu i tyłu samochodu. W celu podniesienia bezpieczeństwa standardowym wyposażeniem każdego naszego pojazdu jest kamera cofania, której obraz wyświetlany jest na siedmiocalowym wyświetlaczu.
W tylnej części kabiny znajdują się miejsca dla czterech strażaków. Siedziska wyposażone zostały w dwupunktowe pasy bezpieczeństwa, podnoszony zagłówek oraz miejsce z mocowaniem na jednobutlowe aparaty powietrze. Natomiast pomiędzy przednimi fotelami, a fotelami dla załogi umieszczono szafkę na hełmy i drobny sprzęt.
Na przednim zderzaku, na stalowej, cynkowanej na gorąco podstawie, zamontowana została wyciągarka elektryczna o uciągu 9979 kg z liną o długości
28 m. Dodatkowym wyposażeniem są zaczepy holownicze z przodu i z tyłu pojazdu. Umożliwiają one jego ewakuację (masa do 16.000 kg).
Technologia w służbie pożarniczej
Wykonana ze stali konstrukcyjnej rama pomocnicza, umieszczona pomiędzy podwoziem, a aluminiową zabudową pożarniczą o konstrukcji ażurowej, ma wysoką wytrzymałość na skręcanie, co jest istotne w pojeździe przeznaczonym do poruszania się nawet w ciężkim terenie, czy podczas pokonywania przeszkód takich jak chociażby wysokie krawężniki. Zabudowa samonośna (modułowa 2.0) wykonana została z profili aluminiowych i zamocowana elastycznie na wspomnianej ramie pośredniej niwelującej przenoszenie naprężeń generowanych przez podwozie.
Modułowość konstrukcji polega na wysokim stopniu unifikacji elementów zabudowy i powtarzalności dzięki szkieletowi zabudowy wykonanemu z wykorzystaniem maszyn sterowanych numerycznie. Poszycia wykonane są z blach aluminiowych – wewnętrzne jest anodowane, a zewnętrzne lakierowane. Blachy poszycia łączone są ze szkieletem w technologii klejenia i nitowania. Takie rozwiązanie zapewnia łatwość naprawy i całkowitą bezawaryjność. Konstrukcja ta jest rozwiązaniem sprawdzonym i jest efektem współpracy z Wydziałem Mechanicznym Wojskowej Akademii Technicznej oraz Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej. Ma najlepszy współczynnik wytrzymałości do masy w porównaniu do jakiejkolwiek innej technologii na rynku.
Dowiezie i zagasi
Nadwozie pożarnicze ma 7 skrytek sprzętowych – po trzy z każdej strony i jedną z tyłu. Daje to maksimum pojemności zapewniając głębokość 600 mm każdej ze skrytek. Wewnątrz umieszczone zostały półki, wysuwane szuflady i podesty umożliwiające przewóz armatury i sprzętu. Zamykane są wodo- i pyłoszczelnymi żaluzjami aluminiowymi z mechanicznymi układami ryglującymi z możliwością zamknięcia na klucz. Pod każdą boczną skrytką zamontowano odchylane do dołu podesty umożliwiające łatwy dostęp do sprzętu na górnych półkach. Jako podesty wykorzystano również nadkola nadwozia. Ich konstrukcja zapewnia nośność 280 kg.
Dla zwiększenia bezpieczeństwa podesty mają dodatkowe boczne oświetlenie LED (na krawędzi). Zbiornik paliwa umieszczony jest poza zabudową, co zapewnia większą pojemność skrytek sprzętowych.
Płaski dach zabudowy z wbudowanym oświetleniem został wykonany w formie podestu roboczego. Jest pokryty anodowaną blachą ryflowaną. Zajduje się tam zamykana skrzynia na wyposażenie i mocowanie umożliwiające przewóz drabiny, węży ssawnych 110 mm, a także sztywnego holu. Krawędzie zabezpieczające stanowią kompozytowe nakładki będące przedłużeniem bocznych ścian nadwozia. Elementy montowane na dachu umieszczone są poniżej obrysu kabiny, aby podczas poruszania się w terenie zalesionym nie doszło do ich uszkodzenia. W tylnej części zamontowane zostało ręcznie sterowane działko wodno-pianowe z regulowaną wydajnością od 800 do 2400 l/min i zasięgiem rzutu 60 m. Wejście na dach umożliwia składana, odchylana drabinka aluminiowa, z dodatkowymi górnymi poręczami i pełnym stopniem w górnej części. Jej szczeble są antypoślizgowe.
Pojazdy na podwoziu IVECO ML150E32WS EuroCargo 4×4 mają zbiornik na wodę o pojemności 2500 l wykonany z materiałów kompozytowych w kształcie litery „L”. Ma właz rewizyjny, osadnik i falochrony. Jego mocowanie w ramie pośredniej zapewnia najlepsze położenie środka ciężkości. Dzięki temu pojazdy na tym podwoziu mają kąt stateczny wynoszący 32 st., podczas gdy norma wymaga 27 st. Zbiornik środka pianotwórczego stanowi integralną część zbiornika na wodę i ma pojemność 250 l.
W tylnej części nadwozia w przedziale pompowo-sprzętowym znajduje się dwuzakresowa autopompa Godiva P2A 2010 osiągająca wydajność 2846 l/min przy ciśnieniu 8 barów lub 429 l/min przy 40 barach. Układ wodno-pianowy wykonany ze stali nierdzewnej i zbrojonej gumy jest odporny na korozję. Jego konstrukcja umożliwia całkowite odwodnienie przy użyciu zaworów. Wykonany z mosiądzu dozownik środka pianotwórczego zapewnia uzyskiwanie stężeń 3% i 6%. Pojazd wyposażono też w zwijadło z napędem elektrycznym z wysokociśnieniową linią szybkiego natarcia. Wyposażone jest w gumowy wąż wysokociśnieniowy o długości 60 m, zakończony prądownicą wodno-pianową o regulowanej wydajności z prądem zwartym i rozproszonym.
Strażacy, którzy wzięli udział w akcji w Grecji na co dzień pełnią służbę w jednostkach ratowniczo-gaśniczych województw dolnośląskiego i wielkopolskiego. Ci ostatni mają doświadczenie w podobnych działaniach. To oni m.in. w 2018 roku gasili pożary lasów w Szwecji. Tamte i obecne działania były prowadzone w ramach pomocy ratowniczej udzielonej przez Polskę w oparciu o Mechanizm Ochrony Ludności Unii Europejskiej. Każdy z dwóch polskich modułów do gaszenia pożarów lasów z ziemi z użyciem pojazdów GFFFV POLAND (Ground Forest Fire Fighting using Vehicles) musiał być samowystarczalny. Polska w ramach Mechanizmu Ochrony Ludności UE dysponuje sześcioma tego rodzaju modułami.
Działania początkowo były prowadzone na greckiej wyspie Eubea, a następnie w okolicach Aten. Polskim strażakom udało się uratować wiele budynków w kilku miejscowościach. Na wyposażeniu każdego z modułów znajdowały się typowe średnie i ciężkie samochody ratowniczo-gaśnicze 4×4, 6×6, 8×6, lekkie i średnie samochody dowodzenia i łączności 4×2, średnie i ciężki samochód wężowy 4×4, 6×6, samochody dowódczo-rozpoznawcze 4×4, lekkie i ciężkie samochody do przewozu osób 4×2, samochody zaopatrzeniowe 4×4, 6×6, nośniki kontenerowe 8×4, 8×6 oraz kontenery logistyczne, sanitarne, pompy dużej wydajności, quady itp.
Tegoroczne pożary lasów w Grecji objęły przede wszystkim wyspę Eubea (Evia), drugą co do wielkości w tym kraju i zarazem główny kierunek turystyczny. Na wyspie spłonęło ponad 50 tys. ha lasów i setki budynków. Dużo pożarów powstało również w okolicach Aten, Olimpii i Arkadii na Półwyspie Peloponeskim. Spowodowało to konieczność przeprowadzenia wielu ewakuacji mieszkańców i turystów z zagrożonych obszarów. Greckich strażaków wspierali strażacy z 15 krajów.
Tylko na Eubei (Evia) w akcji brało udział 650 strażaków, w tym strażacy z: Mołdawii (25 strażaków/4pojazdy), Polski (143 strażaków/46 pojazdów), Rumunii (108 strażaków/21 pojazdów), Serbii (39 strażaków/15 pojazdów), Słowacji (75 strażaków/30 pojazdów), Ukrainy (100 strażaków). Poza pojazdami do działań gaśniczych wykorzystywanych było 11 samolotów i śmigłowców gaśniczych.
Łatwa obsługa
Samochód wyposażono w system sterowania oparty o magistralę systemu CAN-BUS. W przedziale pompowo-sprzętowym umieszczono odporny na uszkodzenia, czytelny, prosty w obsłudze, siedmiocalowy panel kontrolno-sterujący. Pozwala na sterowanie autopompą i elementami zabudowy za pomocą umieszczonych na nim przycisków. Ponadto w przedziale tym znajduje się dodatkowy, czterocalowy panel kontrolny. Wyświetlane są na nim informacje o poziomie środków gaśniczych w zbiornikach, otwarciu skrytek i podestów czy wysuniętym maszcie oświetleniowym. Z jego wykorzystaniem można również sterować oświetleniem pola pracy zamontowanym w nadwoziu.
Poza tym samochód wyposażony jest w wysuwany pneumatycznie maszt oświetleniowy FIRECO, o wysokości 6 m z reflektorami LED o łącznym strumieniu świetlnym 36.000 lm. Sterowanie masztem odbywa się za pomocą przewodowego panelu sterowania. Każdy z samochodów z uwagi na swoje przeznaczenie musi być doskonale widoczny podczas jazdy alarmowej. Zapewnia to bezpieczeństwo załodze samochodu i innym użytkownikom ruchu drogowego. Dlatego też posiada belkę sygnalizacyjną i dziesięć niebieskich punktów świetlnych LED.
Sztabowiec Daily
Do zapewnienia łączności podczas działań prowadzonych w Grecji wykorzystywany był m.in. lekki samochód dowodzenia i łączności zabudowany na podwoziu IVECO Daily 70C18 4×2 również przez firmę Szczęśniak Pojazdy Specjalne. Jest on napędzany silnikiem o mocy 180 KM. Napęd na tylną oś przenoszony jest za pomocą sześciobiegowej (6+1) skrzyni. Dwudrzwiowa kabina przystosowana jest do przewozu trzech osób w układzie (1+1+1).
Samonośne nadwozie pożarnicze ma 6 skrytek sprzętowych, po trzy z każdej strony i wydzieloną przestrzeń (powierzchni podłogi 11 m2) przeznaczoną dla członków sztabu oraz dwóch operatorów (łącznie 6 osób). Zapewnia on właściwe działanie sztabu podczas długotrwałych akcji ratowniczych. Dach zabudowy wykonano jako podest roboczy. W nadwoziu wydzielono dwa przedziały. Pierwszy to kabina operatorów z miejscem pracy dla sztabu i zainstalowanym sprzętem łączności. Zamontowano tu: pulpit roboczy dla dwóch operatorów (tylna część przedziału), składany stół, skrzynie pełniące jednocześnie role schowków i siedzeń po obu stronach stołu, telewizor z terminalem wideokonferencyjnym, szafę na sprzęt teleinformatyczny, szafki na sprzęt biurowy, elektroniczny i dokumenty oraz sprzęt socjalny. Stanowiska operatorów wyposażone są w monitory, na których może być wyświetlany obraz z komputerów przenośnych. Łączność zapewniają cztery radiotelefony zainstalowane w przedziale operatorskim, osiem radiotelefonów nasobnych i przemiennik. Na bazie centrali i bramek GSM zbudowano wewnętrzną sieć telefoniczną IP z dostępem do publicznej sieci telekomunikacyjnej.
Drugi przedział, to dostępne z zewnątrz skrytki sprzętowe umożliwiające przewóz akumulatorów zasilających, agregatu prądotwórczego o mocy 5,5 kVA i sprzętu pomocniczego. Urządzenia znajdujące samochodu dowodzenia i łączności mogą być zasilane z baterii, zapewniających około pięciu godzin pracy, jak i z agregatu prądotwórczego. Samochód ma trzy pneumatyczne, teleskopowe maszty antenowe, a poza tym maszt z kamerami umożliwiającymi obserwację terenu działań ratowniczych (kamera z obiektywem szerokokątnym). Dodatkowym wyposażeniem samochodu są namiot pneumatyczny i markiza.
Wsparciem logistyczno-zaopatrzeniowym polskich strażaków również były samochody na podwoziu IVECO: ciężki nośnik kontenerowy IVECO AT340T41 Trakker 8×4 z hakowym systemem załadowczym Multilift XR 21S59 W-I-2B (Zamet-Głowno) oraz ciężki samochód zaopatrzeniowy IVECO AD380T45W Trakker 6×6.
Paweł Frątczak
Fot. Maciej Buszczak,
Daniel Mucha, autor
